قديم‌ها سبک زندگي مردم بر تمام جوانب زيستي‌شان تأثير مي‌گذاشت مانند معماري و خانه‌سازي که در آن حريم‌ها رعايت مي‌شد و اهل خانه آرامشي داشتند که در خانه‌هاي امروز اثري از آن نيست.
خانه‌هاي قديمي و معماري بومي و اصيل بخشي از حافظه تاريخي يک شهرند. آن‌وقت‌ها که هنوز مردمان شهر در آهن و فولاد محصور نشده بودند، با خاک و سنگ، آب و آفتاب در بستر آگاهي و تجربه‌هاي ديرين، فضاهايي را سامان دادند که امروزه يادگارهاي آن جزو ميراث فرهنگي ما و آيندگان سرزمين است.
با گذشت زمان ساختار معماري در محيط جغرافيايي استان‌ها تغيير کرده است .
درصورتي‌که سبک معماري بومي، اصيل و تاريخي خاص هر استان بر اساس اقليم، مصالح بومي، فرهنگ و سبک زندگي مردم هر استان طراحي مي‌شده است.
پنجره خانه هاي قديمي
در اين گزارش به نقشه، مصالح، المان‌ها، هويت عناصر، طراحي و سبک زندگي مردم هر استان.
در اين خانه‌ها پرداخته‌شده و ضمن توصيف و تشريح ويژگي‌هاي خانه‌هاي تاريخي و معماري ايراني- اسلامي با مسئولان مرتبط، اهل‌فن، اساتيد دانشگاه، پژوهشگران حوزه معماري و شهرسازي و معماران نيز صحبت شده است.
در اين گزارش به سراغ معماري اصيل استان فارس و شهر شيراز رفته‌ايم.
جايي که پيش از اين حوض و شمعداني و نماهاي آجري ساده منادي سبک معماري اصيل اين منطقه بوده است.
«خانه» محل آرامش
يک درِ فيروزه‌اي يا قهوه‌اي سوخته با کلون‌هاي مجزا براي مردها و زن‌ها و دو پير نشين در اطراف در، اجزايي هستند که مشخصه يک خانه با معماري ايراني را تداعي مي‌کند.
خانه‌هايي که به‌جاي آيفون تصويري دو کلون مختص مردها و زن‌ها داشت تا با اين روش مشخص شود چه کسي پشت در قرار دارد.
معماري خانه ها در شيراز
در شيراز نيز مانند ساير نقاط ايران مردم براي خانه‌هايشان عناصري به کار مي‌بستند که مطابق با طرز زندگي‌شان باشد.
در شيراز خانه‌ها معماري و ويژگي‌هاي خاص خود را داشتند مانند اينکه نماي بيروني خانه‌ها آجري و ساده است و تنها بخش تزئيني نماي بيرون سردرهاست.
و يا اينکه حياط‌ها در حدود يک متر از سطح زمين پايين‌ترند که علت‌هاي گوناگوني.
مثل بهره‌گيري از تعديل حرارت زمين، استحکام در مقابل زله، بهره‌گيري از خاک زمين.
براي ساخت‌وساز خانه و دسترسي آسان به آب قنات را مي توان براي آن برشمرد .
خانه توکلي شيراز، اين بنا با تزئينات آجرکاري، کاشي‌کاري هفت‌رنگ، تزئينات چوبي در شيرسرها، درها و درک‌ها و سقف‌ها به دوره قاجار تعلق دارد.
که داراي يک حياط مرکزي بوده و در چهار طرف آن عمارت وجود دارد. اين خانه تاريخي در سال 79 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
حياط‌ها در جهت طولي زمين احداث‌شده‌اند و حوض و باغچه نيز به‌صورت عمود برهم و موازي.
محور طولي حياط ساخته‌شده‌اند؛ يا اينکه از خانه‌هاي حياط مرکزي و درون‌گرا بهره گرفته مي‌شد.
همه اين خصوصيت‌ها از خانه‌هاي شيراز بناهايي مي‌ساخت که محصول سبک زندگي خاص ايراني‌ها و شيرازي‌ها بود.
رئيس انجمن دوستداران ميراث فرهنگي فارس در خصوص تأثير سبک زندگي مردم .
شيراز بر خانه‌سازي و معماري قديم به ما گفت: در اين خانه‌ها باور مردم به «بايدها و نبايدها» .
«حريم‌ها» به‌خوبي رعايت شده و اين موضوع در معماري آن دوران به‌خوبي نمود بيروني داشته است.
خانه صابر در شيراز- نقل مي‌کنند که در اواخر دوره زنديه تاجري معروف به نام حسن‌علي صابر سنگري .
در شيراز خانه‌اش را به سبک جديدي ساخت، سبکي که معماران شيراز را انگشت‌به‌دهان مي‌کند.
در ساخت اين خانه اصل قرينه‌سازي با دقت و وسواس خاصي رعايت شده است؛.
به‌طوري‌که اگر از پشت‌بام نگاهي به داخل خانه بيندازيد، همه اجزاي خانه درست به‌موازات هم و به‌صورت قرار گرفتند .
حتي خطاي ديد هم تأثيري در موازات اجزاي خانه ندارد.اين خانه گچ‌بري‌هاي بي‌نظيري هم دارد.
در کنار در دو سکو با عنوان پير نشين وجود داشت که کهن‌سالان هنگام عبور از کوچه مي‌توانستند بنشينند و نفسي تازه کنند.
وقتي فردي مقابل در ورودي خانه قرار مي‌گيرد با يک محوطه هشتي شکل مواجه مي‌شود .
که هيچ ديدي به درون حياط ندارد و اين معماري خاص باعث مي‌شود که غريبه‌ها نتواند درون منزل را نظاره کنند.
بعد از ورود به منزل راه دسترسي ميهمان به اتاق‌ها تفاوت داشت، برفرض مثال ميهماني که نامحرم قلمداد مي‌شود .
بدون اينکه وارد حريم خانه شود با يک راه دسترسي ويژه به اتاق ميهمان يا همان «پنج‌دري» وارد مي‌شد.
اعضاي خانه هم از يک راه دسترسي ديگر وارد اتاق‌هاي خودشان مي‌شدند.
اين يعني توجه ويژه به حرائم که به‌خوبي در خانه‌سازي آن دوران موردتوجه قرار مي‌گرفت.
نکته قابل توجه وضعيت مطبخ يا آشپزخانه بود، با توجه به اينکه غريبه‌ها نبايد درون مطبخ را مي‌ديدند.
مطبخ از يک راه دسترسي ديگر برخوردار بود و براي اينکه اعضاي خانه بيرون از مطبخ را مشاهده کنند.
پنجره‌هاي سنگي قرار داشته که از داخل مطبخ، بيرون آن قابل‌مشاهده هست اما فردي که بيرون ايستاده درون مطبخ را نمي‌توانست مشاهده کند.
اشتراک گذاری در تلگرام
تبلیغات
درباره این سایت